Bài 4: Sáp nhập đơn vị hành chính: Cơ hội nâng cao chất lượng dịch vụ công

Không thể lấy bất tiện nhất thời để phủ định một cải cách mang tầm chiến lược

Việc sáp nhập đơn vị hành chính chắc chắn dẫn đến những điều chỉnh về địa bàn phục vụ, bộ máy vận hành và phương thức cung ứng dịch vụ công. Trong thời gian đầu sau sáp nhập, người dân có thể phải di chuyển xa hơn đến trung tâm hành chính mới, hoặc gặp khó khăn trong cập nhật thông tin cá nhân, giấy tờ đất đai, tài sản do sự thay đổi về địa danh, mã đơn vị hành chính, phương thức kết nối dữ liệu. Tuy nhiên, đó là hệ quả chuyển tiếp mang tính kỹ thuật, phổ biến trong mọi tiến trình tái cấu trúc hành chính trên thế giới.

Thực tế cho thấy, những bất cập này không mang tính hệ thống, không phải là lỗi của chủ trương sáp nhập mà phản ánh quá trình vận hành bộ máy trong giai đoạn đầu khi chưa hoàn thiện đồng bộ về hạ tầng, công nghệ và hướng dẫn thực hiện. Đặc biệt, nếu có kế hoạch truyền thông đầy đủ, tập huấn cán bộ và nâng cấp dữ liệu quản lý hành chính kịp thời thì các bất cập này hoàn toàn có thể khắc phục trong thời gian ngắn. Vì vậy, không thể lấy một vài bất tiện cục bộ, nhất thời để phủ định cả một cải cách có ý nghĩa chiến lược, được hoạch định dài hạn và đã được kiểm chứng bằng thực tiễn ở nhiều địa phương.

Tạm thời gian khó, lâu dài lợi ích: Hành trình tất yếu của sáp nhập hành chính

Nhận định rằng sự bất tiện ban đầu trong tiếp cận dịch vụ công đồng nghĩa với việc người dân sẽ chịu thiệt thòi lâu dài là cách tiếp cận phiến diện, thiếu căn cứ cả về lý luận lẫn thực tiễn quản trị hành chính hiện đại. Cần thấy rõ rằng bất kỳ quá trình tái cơ cấu tổ chức nào cũng đặt ra những thách thức ngắn hạn trong chuyển tiếp, nhưng mục tiêu cốt lõi luôn là hướng đến một hệ thống phục vụ hiệu quả hơn, bền vững hơn. Nhiều quốc gia phát triển như Đan Mạch, Nhật Bản, Phần Lan, Hàn Quốc đã từng trải qua những đợt cải cách lớn về sáp nhập đơn vị hành chính. Trong giai đoạn đầu, các bất tiện là không thể tránh khỏi, từ việc điều chỉnh quy trình đến sắp xếp lại nhân lực và hạ tầng. Tuy nhiên, nhờ sự đầu tư bài bản cho chuyển đổi số, tái thiết bộ máy hành chính và tổ chức lại không gian cung ứng dịch vụ công, các quốc gia này đã nhanh chóng vượt qua giai đoạn khó khăn, xây dựng được hệ thống quản trị công linh hoạt, hiện đại và thân thiện hơn với người dân.

Từ đó có thể khẳng định, điều quan trọng không nằm ở sự bất tiện nhất thời, mà ở năng lực thể chế và cam kết cải cách để biến thách thức thành động lực. Với Việt Nam, nếu tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp về thể chế, công nghệ và quản trị công, sáp nhập hành chính hoàn toàn có thể trở thành bàn đạp để nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân trong dài hạn.

Chính quyền số và tổ chức hành chính hiện đại: Lời đáp cho mọi bất tiện hậu sáp nhập

Chủ trương sáp nhập đơn vị hành chính không tách rời mà gắn bó chặt chẽ với quá trình chuyển đổi số quốc gia và xây dựng chính quyền số đến năm 2030. Đây chính là nền tảng quan trọng để giải quyết các bất tiện tạm thời trong tiếp cận dịch vụ công, đồng thời tạo bước chuyển toàn diện nhằm nâng cao chất lượng phục vụ người dân trong dài hạn. Việc tổ chức trung tâm hành chính công tập trung theo mô hình “một cửa”, “một cửa liên thông” giúp giảm đầu mối, tinh gọn quy trình và tiết kiệm thời gian, công sức cho người dân. Mô hình chính quyền lưu động, kết hợp với các nền tảng cung cấp dịch vụ công trực tuyến, đã và đang xóa dần khoảng cách địa lý, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Cùng với đó, việc số hóa hồ sơ và quản lý dữ liệu tập trung không chỉ nâng cao hiệu quả quản trị mà còn bảo đảm tính minh bạch, chính xác và an toàn trong xử lý thông tin hành chính.

Thực tiễn cho thấy, khi cải cách hành chính được tích hợp với hạ tầng công nghệ và phương thức quản trị hiện đại, những khó khăn ban đầu sau sáp nhập không chỉ được khắc phục mà còn trở thành động lực để thiết lập một nền hành chính thân thiện, gần dân và hướng tới phục vụ. Đây là con đường phù hợp với yêu cầu hiện đại hóa nền công vụ và hội nhập quốc tế sâu rộng của Việt Nam hiện nay.

Tinh gọn bộ máy và chuyển đổi số: Hướng đi tất yếu nâng cao chất lượng phục vụ người dân

Việc sáp nhập đơn vị hành chính không nhằm thu hẹp quyền lợi của người dân, mà hướng đến tổ chức lại hệ thống hành chính theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và phục vụ tốt hơn. Đây là bước đi nhất quán với tư duy cải cách đặt trọng tâm vào lợi ích của nhân dân, trong đó tinh giản đầu mối không phải là mục tiêu cuối cùng mà là điều kiện để tập trung nguồn lực, chuyên môn hóa đội ngũ và áp dụng các phương thức quản trị hiện đại.

Thay vì duy trì nhiều đơn vị hành chính nhỏ lẻ với chi phí lớn và hiệu quả thấp, bộ máy sau sáp nhập có điều kiện đầu tư chiều sâu cho cơ sở hạ tầng, số hóa quy trình, nâng cao chất lượng cán bộ và tổ chức lại dịch vụ công theo hướng lấy người dân làm trung tâm. Đồng thời, chủ trương này gắn chặt với tổng thể cải cách hành chính quốc gia, đặc biệt là chiến lược xây dựng Chính phủ điện tử và chính quyền số đến năm 2030. Việc triển khai dịch vụ công trực tuyến, hệ thống một cửa điện tử và các nền tảng phản ánh – tương tác chính sách đã góp phần thu hẹp khoảng cách địa lý, nâng cao năng lực phản hồi của chính quyền và tăng cường sự tham gia, giám sát của người dân trong quản trị công. Bằng cách tích hợp giữa tinh gọn bộ máy và hiện đại hóa quản lý, cải cách hành chính không chỉ giải quyết bất tiện bước đầu của sáp nhập mà còn định hình một nền hành chính minh bạch, hiệu quả, thân thiện và gần dân hơn trong thời đại số.

Nhìn một cách tổng thể, lo ngại rằng sáp nhập gây bất tiện cho người dân chỉ phản ánh những khó khăn mang tính tạm thời trong giai đoạn chuyển tiếp, không phải là hệ quả tất yếu hay lâu dài của quá trình cải cách. Thực tiễn cho thấy, khi bộ máy hành chính được tổ chức lại hợp lý, kết hợp với việc cải cách quy trình và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, các bất tiện ban đầu không chỉ được khắc phục mà còn mở ra cơ hội nâng cao chất lượng dịch vụ công, giảm chi phí xã hội và tăng mức độ hài lòng của người dân. Sáp nhập không đồng nghĩa với việc làm suy giảm khả năng phục vụ, mà ngược lại, tạo nền tảng vững chắc cho việc xây dựng một nền hành chính hiện đại, công khai, minh bạch và gần gũi hơn với người dân, phù hợp với định hướng phát triển chính quyền số và cải cách hành chính toàn diện trong giai đoạn tới.